แม้ว่าปัจจุบัน สังคมโลกจะก้าวไปสู่ยุคเสรีนิยมแล้ว แต่ก็ยังเป็นเรื่องยากที่จะเห็นประเทศอังกฤษหรือสหรัฐอเมริกามอบรางวัลที่มีเกียรติสูงสุดแก่นักรณรงค์เพื่อสิทธิทำแท้ง ผลการลงคะแนนเสียงของรัฐสภาอังกฤษที่ลดอายุครรภ์ในการทำแท้งลงก็แสดงให้เห็นว่าอังกฤษเองยังคงมีข้อจำกัดในการยอมรับว่าการเข้าถึงการทำแท้งที่ปลอดภัยและถูกกฎหมายเป็นสิทธิขั้นพื้นฐาน

นั่นคือเหตุผลที่ว่าทำไมประเทศแคนาควรได้รับการชื่นชมเมื่อตัดสินใจมอบรางวัล Order of Canada อันทรงเกียรติแก่นักรณรงค์เพื่อสิทธิการทำแท้ง แม้ว่าจะต้องเจอกับการต่อต้านมากมาย นับเป็นครั้งแรกที่ภาครัฐตระหนักถึงคุณค่าของการทำงานของแพทย์และนักรณรงค์เพื่อทางเลือกของผู้หญิงในศตวรรษที่ 20 อย่างเป็นทางการเช่นนี้ และการมอบรางวัล Order of Canada ที่มักนิยมให้กับผู้ที่ทำงานรับใช้สังคม แก่นักรณรงค์เพื่อทางเลือกรุ่นบุกเบิกนี้ เท่ากับว่าแคนาดาได้ประกาศอย่างกล้าหาญว่า การทำแท้งที่ปลอดภัยและถูกกฎหมายเป็นงานที่ช่วยเหลือสังคมโดยรวม

ผู้ได้รับรางวัลคือ น.พ. Morgentaler ซึ่งเป็นชาวโปแลนด์ ที่มีชีวิตรอดจากการสังหารหมู่ของนาซีเยอรมัน และอพยพมาอยู่ที่แคนาดา เขาเปิดคลินิกทำแท้งในมอนทรีลในปี 2512 ซึ่งในขณะนั้นยังเป็นสิ่งผิดกฎหมาย หลังจากถูกจับและต้องต่อสู้คดีในศาลหลายครั้งเป็นเวลาหลายสิบปี ต้องเสี่ยงต่อสูญเสียอาชีพและชีวิตครอบครัวเพื่อต่อสู้ให้มีการทำแท้งที่ถูกกฎหมาย
น.พ. Morgentaler เอง ได้แสดงความประหลาดใจที่ฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยกับการตัดสินใจของรัฐบาลแคนาดาไม่ได้แสดงปฏิกิริยาที่รุนแรงนัก แต่ก็เริ่มมีการต่อต้านเกิดขึ้นแล้ว หนังสือพิมพ์ National Post ที่มีจุดยืนเชิงอนุรักษ์นิยมวิจารณ์ว่าการตัดสินใจของรัฐบาลขัดแย้งกับสามัญสำนึกของชาวแคนาดาจำนวนมาก ขณะเดียวกันกลุ่มคาธอลิกก็ได้มอบรางวัล Order of Canada ของตนเองเพื่อเป็นการประท้วงรัฐบาล

ปัญหาเกี่ยวกับรางวัลนี้ยังคงมีอยู่ ขณะที่น.พ. Morgentaler กลายเป็นบุคคลสาธารณะในแคนาดา แต่องค์กรที่ทำงานเคลื่อนไหวเรื่องสิทธิมองว่ารางวัลนี้ละเลยผู้หญิงและผู้ชายธรรมดาๆ ที่ช่วยเหลือผู้หญิงที่เผชิญกับการตั้งท้องเมื่อไม่พร้อม หรือนักรณรงค์นับไม่ถ้วนที่ไม่เคยได้รับความเคารพจากหมอผู้ชาย รวมทั้ง ผู้หญิงธรรมดาๆ ที่ช่วยเหลือผู้หญิงคนอื่นๆ โดยการทำแท้ง ที่เรื่องราวไม่ได้ถูกนำมาสร้างภาพยนต์อย่างวีรา เดรค (Vera Drakes)

แต่ในกรณีนี้ ต้องยอมรับว่า น.พ. Morgentaler ได้เสียสละหลายสิ่งหลายอย่างเพื่อให้เกิดการทำแท้งที่ปลอดภัยและถูกกฎหมาย คลินิกของเขามักถูกบุกค้น คลินิกในโตรอนโตถูกปาระเบิด และต้องเข้าไปอยู่ในคุกเป็นเวลาหลายเดือน หลังจากต่อสู้คดีในศาลทุกชั้นหลายครั้ง ซึ่งในที่สุดการสู้คดีก็นำไปสู่การยกเลิกกฎหมายห้ามทำแท้ง

รางวัล Order of Canada จะมอบให้แก่บุคคลที่เป็นตัวอย่างของสโลแกนที่ว่า “คนที่ปราถนาสังคมที่ดีกว่าปัจจุบัน” ส่วนใหญ่นักรณรงค์สนับสนุนทางเลือกมักใช้แนวคิด “ทางเลือกของปัจเจก” หรือ สิทธิส่วนบุคคลของผู้หญิงมาใช้ในการรณรงค์ แต่ในกรณีการมอบรางวัลให้น.พ. Morgentaler นั้น น่าสนใจว่าแนวคิดการเสียสละเพื่อสังคมที่เป็นหลักการของรางวัล Order of Canada ได้มุ่งประเด็นว่าการต่อสู้เพื่อกระบวนการที่ถูกกฎหมายและปลอดภัยได้ช่วยชีวิตของผู้หญิงแคนาดานับพันนับหมื่นคน และเป็นบริการที่สังคมโดยรวมจะได้ประโยชน์

แม้ว่านักสตรีนิยมบางคนจะไม่เห็นด้วยในบางแง่มุม แต่การมอบรางวัลให้แก่ น.พ. Morgentaler นับเป็นเรื่องที่กล้าหาญ เพราะเป็นการชื่นชมผู้ชายที่ต่อสู้เพื่อสิทธิของผู้หญิง แน่นอนว่า ยังคงมีความกังวลว่าจะเป็นการผลิตซ้ำอุดมการณ์ชายเป็นใหญ่ภายในขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิผู้หญิง ซึ่งส่วนใหญ่ งานของผู้หญิงไม่ได้รับคุณค่าเมื่อเทียบกับสิ่งที่ผู้ชายทำ แม้ว่ารางวัลนี้อาจมีแง่มุมลบในบางด้าน แต่การยกย่องน.พ. Morgentaler ในฐานะนักต่อสู้เพื่อสิทธิทำแท้ง ก็เป็นการเน้นย้ำว่าสิทธิที่จะเลือกไม่ใช่เรื่องของผู้หญิงเท่านั้น และสตรีนิยมไม่ได้หมายถึงการต่อต้านผู้ชายหรือประเด็นที่ไม่เกี่ยวกับผู้ชาย แต่แสดงว่าสิทธิผู้หญิงคือสิทธิมนุษยชน และมีผลต่อคนทุกคน

แปลและเรียบเรียงจาก Women’s rights are human rights, Canada’s bold decision to award an abortion
activist should be applauded ในหนังสือพิมพ์ The Guardian ฉบับวันที่ 11 กรกฎาคม 2551